Kapitan Stanisław Pióro dowódca oddziału "Żandarmeria"

Stanisław Pióro, źródło: https://tmzl.labowa.edu.pl/aktualnosci/2020/06/20/stanislaw-pioro-1923-1949-ps-emir/

Stanisław Pióro ps. „Wiarus”, „Emir”, „Podhalanin”, „Mohort”, założyciel i główny dowódca organizacji Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej urodził się 1.06.1923 r. w Popardowej. Jego rodzicami byli Jan i Maria z domu Kościółek. Emir spędził dzieciństwo w swojej miejscowości. Cała rodzina pracowała w gospodarstwie, które miał odziedziczyć po rodzicach. Uczył się w szkole w Nawojowej, a później w Gimnazjum w Nowym Sączu i już wtedy dał się poznać jako sprawny aktywista. 

W czasie II wojny światowej Stanisław walczył w szeregach Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. Pomagał w organizowaniu akcji przerzutowych ludzi za granicę, był kolporterem, wywiadowcą i komendantem Oddziału Wywiadowczego Podokręgu podgórskiego „Nowina”. Jego dowódcą był Stanisław Sznajder ps. „Giedymin”. Podczas jednej z akcji został postrzelony przez hitlerowców. Za swoją służbę "Emir" został odznaczony Krzyżem Partyzanckim, Odznaką Grunwaldzką i awansowany na stopień porucznika.

W maju 1946 r. ukończył kurs leśnika, który miał go przygotować do przejęcia obowiązków na gospodarstwie rodziców. W międzyczasie rozpoczął pracę jako leśniczy w Łabowej- Kotowie. W rodzinnym domu bywał bardzo rzadko, ponieważ całkowicie pochłaniała go działalność w organizacji Wolność i Niezawisłość, w której działał od 1946 r. Jednocześnie był członkiem PPAN i twórcą zbrojnego oddziału tej organizacji- "Żandarmerii". "Żandarmeria" miała na celu ochronę członków PPAN, pozyskiwanie funduszy na działania konspiracyjne, a co najważniejsze otaczanie opieką osoby poszukiwane przez komunistów.

Punktem krytycznym dla PPAN okazała się decyzja Pióro o podziale organizacji na 3 grupy. Pierwszą z nich, najliczniejszą dowodził on sam, drugą Mieczysław Rembiasz „Orlik”, trzecią zaś, ppor. Stefan Balicki ps. „Bylina”. Kiedy sytuacja finansowa stała się krytyczna podjęto decyzję o jednorazowej akcji uzyskania środków z banku państwowego w Krakowie.  Akcja przeprowadzona została 2.07.1949 r. Niestety akcja ubeków doprowadziła do schwytania „Byliny” oraz jego współtowarzyszy, a ks. W. Gurgacz, nie biorący w niej bezpośredniego udziału, sam oddał się w ręce UB. Wszyscy zostali straceni i pochowani w bezimiennym grobie. 

Los nie obszedł się łaskawie także z członkami 2 pozostałych grup. 2.06.1949 r. zginął Mieczysław Rembiasz, a 13.07 tego samego roku, UB na podstawie doniesień informatorów, zlikwidowało kolejnych członków grupy. Oddział Stanisława Pióro zaś został rozbity 14.08.1949 r. w zasadzce przygotowanej przez służby PRL w Niżnych Rużbachach, na terenie ówczesnej Czechosłowacji. W wyniki strzelaniny zginął Adolf Cecur, ciężko ranny został Michał Cabak, a sam dowódca widząc co się dzieje odbezpieczył broń, namacał swoją skroń i wystrzelił. Ciała zmarłych Pióro, Cabaka oraz ich współtowarzyszy zostały pogrzebane w bezimiennym grobie w miejscowości Forbasy. Ich szczątki udało się odnaleźć dopiero w 1997 r. "Emir" powrócił w swe rodzinne strony. Pochowano go w symbolicznej mogile w mojej rodzinnej miejscowości- Nawojowa.

Źródła:

1. Maria Lebdowicz „Stanisław Pióro „Emir”. Żołnierze Wyklęci. Wspomnienia Rodzinne”, 2012 r.

2. Maria Lebdowicz „Wojna i okupacja w Piwnicznej i na Sądecczyźnie”, praca zbiorowa pod red. Wojciecha Wdowiaka”.

3. www.ipn.gov.pl

4. www.tmzl.labowa.edu.pl