Póki nie jest za późno. Sądeccy Żołnierze Niezłomni

Bóg, Honor, Ojczyzna - te słowa święte, sprawę świętą W sercu wyryte miała Armia, nazwana Wyklętą. Tej świętości w kolebce uczyli ich ojcowie, Z matki mlekiem wyssali pacierz w polskiej mowie. Że trwali mężnie do końca na straży wolności Wybito im zęby, bandytami nazwano, połamano kości Wrzucono do dołów z wapnem, przysypano śmieciami, Opluto, skazano na hańbę i wieczną niepamięć………  „Wyklętym”, Krystyna Śliwińska Pierwsze konspiracyjne oddziały wojskowe powstały już we wrześniu 1939 r., kiedy to armia hitlerowska zajmowała tereny Rzeczpospolitej. Niestety nikt nie przewidział, że wojna potrwa aż 5 lat i nie skończy się wraz z zajęciem Berlina i śmiercią Hitlera. Walkę trzeba było prowadzić dalej ale już w warunkach nowej okupacji-wprowadzanej przez Sowietów i polskich komunistów.  Jedną z organizacji, która podjęła się walki "aż do zwycięstwa" była Polska Podziemna Armia Niepodległościowców PPAN. Mimo, iż w 1947 r. ogłoszono amnestię dla wszystkich partyzantów, którzy się uj...

To było miejsce, którego przez lata poszukiwali historycy i osoby związane z żołnierzami  "Żandarmerii". Była tak dobrze zakonspirowana, że nawet byli członkowie oddziału nie mogli jej odnaleźć. Po rozbiciu organizacji w 1948 r. KBW wysadziło ziemiankę i zniszczyło pozostałą część obozu. Dopiero w 2007 r. Tadeusz Śliwa razem z byłym partyzantem Tadeuszem Rybą odnaleźli bazę. Podczas sprzątania terenu znaleziono bardzo dużo przedmiotów należących do partyzantów. W 2008 r. stanął tam żelazny krzyż z tabliczką pamiątkową.  W tym miejscu stoi dzisiaj duża tablica ufundowana przez Nadleśnictwo, na której opisana jest historia oddziału PPAN i dowódcy Stanisława Pióro "Emir". Baza powinna być szeroko rozpropagowana, aby wszyscy, szczególnie my młodzi mogliśmy będąc na miejscu poczuć ducha historii.  A oto właśnie rys historyczny miejsca pamięci, na którym rozgrywały się prawdziwe wydarzenia i ludzkie dramaty.           Odsłonięcia tablicy pamiątko...

Pion zbrojny Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej w latach 1947-49 roku stanowiła tzw. "Żandarmeria".    fot. archiwum IPN  sygn. IPNBU-3-3-47-2 Na zdjęciu żołnierze "Żandarmerii" stoją obok ołtarza polowego w swojej bazie, przed rozpoczęciem mszy św. Odprawiał ją kapelan oddziału ks. Władysław Gurgacz ps. "Sem". Członkowie oddziału: W pierwszym rzędzie: Franciszek Miagałą ps. "Promień", Julian Twardowski ps. "Jeremi", Józef Witkowski ps. "Roland", Adam Legutko ps. "Młodzik", Bolesław Ziaja ps. "Sokół", Alojzy Legutko ps. "Arion". W drugim rzędzie: Tadeusz Fida ps. "Lwowiak", Marian  Stanek ps. "Zoro", Michał Cabak ps. "Kuna", Adolf Cecur ps. "Lew", Leon Nowakowski ps. "Góral" i Stanisław Szajna ps. "Orzeł". Członkami oddziału byli również: Stanisław Kulig "Wicher", Zbigniew Obtułowicz "Sarat".    Jedną z łączn...

Stanisław Pióro, źródło: https://tmzl.labowa.edu.pl/aktualnosci/2020/06/20/stanislaw- pioro-1923-1949-ps-emir/ Stanisław Pióro ps. „Wiarus”, „Emir”, „Podhalanin”, „Mohort”, założyciel i główny dowódca organizacji Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej urodził się 1.06.1923 r. w Popardowej. Jego rodzicami byli Jan i Maria z domu Kościółek. Emir spędził dzieciństwo w swojej miejscowości. Cała rodzina pracowała w gospodarstwie, które miał odziedziczyć po rodzicach. Uczył się w szkole w Nawojowej, a później w Gimnazjum w Nowym Sączu i już wtedy dał się poznać jako sprawny aktywista.  W czasie II wojny światowej Stanisław walczył w szeregach Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. Pomagał w organizowaniu akcji przerzutowych ludzi za granicę, był kolporterem, wywiadowcą i komendantem Oddziału Wywiadowczego Podokręgu podgórskiego „Nowina”. Jego dowódcą był Stanisław Sznajder ps. „Giedymin”. Podczas jednej z akcji został postrzelony przez hitlerowców. Za swo...

  Źródło: Stefan Balicki „Bylina”, Stanisław Szajna „Orzeł”. Broszura edukacyjna, Dawid Golik, www.ipn.gov.pl                         Stefan Balicki ps. „Bylina” urodził się w 1922 r. w Łodzi jako syn tkacza Bolesława i Marii. Ukończył czteroklasowe gimnazjum. Brał czynny udział w II Wojnie Światowej - bronił napadniętej Warszawy, potem przeniósł się do Krosna, gdzie pracował w przemyśle naftowym i jednocześnie działał w konspiracji. Po zajęciu Krosna przez czerwonoarmistów wstąpił w szeregi Ludowego Wojska Polskiego, z którym w stopniu chorążego walczył m.in.: o Kołobrzeg oraz Wał Pomorski, za co otrzymał Krzyż Walecznych oraz Krzyż Grunwaldu. Podczas jednej z akcji został ciężko ranny (uraz lewego barku oraz utrata czucia w ręce) jednak udało mu się przeżyć. Po zakończeniu wojny przeniósł sie na Dolny Śląsk, gdzie poznał swoją żonę Sądeczankę Józefę Węglarz, z którą zdecydował się przenieść w jej rodzinne strony. Na Są...

    Stanisław Szajna. fot. archiwum rodzinne, za www.ipn.gov.pl                Stanisław Szajna ps. "Orzeł", "Jacek", "Stach", "Zemsta", urodził się w 1924 r. w Szuminie na Kresach. Swoją edukację zakończył na sześciu klasach powszechnej szkoły podstawowej. Podczas II Wojny Światowej walczył w szeregach AK przeciwko wojskom hitlerowskim. Brał udział w akcji "Burza". Po zajęciu Kresów przez czerwonoarmistów wyjechał do podkarpackiego Haczowa, w którym otrzymał pracę. Nie porzucił jednak marzeń o niepodległej Polsce, dlatego też zaangażował się w działalność konspiracyjną. Dowodem na to, jest jego wstąpienie w lecie 1945 r. do brzozowskiego oddziału partyzantki. Działał również w oddziale "Straży", gdzie zdobył stopień sierżanta. Jego przełożonym był por. Jan Matejak „Brzeski”. Niestety w kwietniu 1946 r. wpadł w ręce UB. Na szczęście został odbity przez współtowarzyszy. Informacja o udanej akcji partyzantów rozeszła się szeroki...

    Ks. W. Gurgacz, źródło www.wikipedia.org        Ksiądz Władysław Gurgacz ps. „Ojciec”, „Sem” urodził się 2.04.1914 r. we wsi Jabłonica Polska (województwo podkarpackie) w rodzinie chłopskiej. Jego rodzicami byli Maria i Jan Gurgacz. W wieku 17 lat podjął decyzje o wstąpieniu do nowicjatu Jezuitów w Starej Wsi. Swoją edukacje kontynuował w Pińsku na Polesiu, a od 1937 r. w Krakowie, gdzie rozpoczął studia filozoficzne i teologiczne, których nie porzucił nawet w momencie wybuch II Wojny Światowej. Święcenia kapłańskie przyjął w 1942 r. na Jasnej Górze. Od 1945 r. posługiwał jako duszpasterz w szpitalu w Gorlicach, a w późniejszym okresie został przeniesiony do jednej z krynickich parafii, gdzie zasłynął nie tylko ze swojego oddania sprawom wiernych, ale również dzięki charyzmatycznym kazaniom, w których potępiał politykę komunistyczną, sprzeczną jego zdaniem z wartościami chrześcijańskimi. Opieką oraz wsparciem otaczał również działających w lasach czło...

   www.dts24.pl Urodzony 2 .01.1928 r. w Nowym Sączu.  W kwietniu 1948 r. został żołnierzem "Żandarmerii". Aresztowany rok później, został skazany na 8 lat więzienia. Wyrok odsiadywał w więzieniach na Montelupich, we Wronkach i w Raciborzu. Przeniesiony później do obozu pracy w Potulicach, a następnie w Sosnowcu. Po wyjściu w 1954 r. tak wspominał pobyt  "sztuką było to wszystko przeżyć..." "Działałem po wojnie w oddziale Żandarmerii, do którego wstąpiłem jako 19-latek. Wciągnął mnie do oddziału Mieczysław Rembiasz ps. "Orlik". O. Gurgacza spotkałem kilka razy w lesie w 1948 r. Pierwszy raz było to w Nawojowej, nad rzeką Kamienicą..." Do Nowego Sącza wrócił w 1959 r., po ukończeniu studiów geodezyjnych w Krakowie.  Pracował w Urzędzie Miasta jako naczelnik wydziału geodezji i geodeta miejski. Cały czas dbał o pamięć żołnierzy PPAN. Był prezesem oddziału Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Nowym Sączu, pomagał przy stawianiu obelisku na Hali Łabows...

Był c złonkiem oddziału leśnego "Żandarmeria" P olskiej Podziemnej Armii Niepodległościowej.   https://tmzl.labowa.edu.pl/wp-content/uploads/2020/09/a-3.jpg                Urodził się 1.01.1928 r. w Barnowcu w gminie Łabowa. W 1944 r. wstąpił w szeregi Armii Krajowej, a cztery lata później, będąc jeszcze uczniem Liceum Pedagogicznego w Nowym Sączu, wstąpił do oddziału leśnego.  W oddziale pełnił funkcję dokumentalisty. Część jego zdjęć została prawdopodobnie zniszczona przez Służbę Bezpieczeństwa.  Kiedy żołnierze dowiedzieli się o rozpracowaniu grupy, zdecydowano o ucieczce na Słowację. Tadeusz był w tej grupie. Niestety okazało się to zasadzką i partyzanci wpadli w ręce Służby Bezpieczeństwa. Akcją, w której wzięło udział kilkudziesięciu czechosłowackich milicjantów i żołnierzy, dowodził ubek Stanisław Wałach . - "Przechodził obok rannych i kopał nas. Doskonale pamiętam jego twarz. Później widziałem Józka Witowskiego „Roland...

  Józef Witowski ps. „Roland” (w środku). Józef Witowski ur. 7.03.1927 r. w Żeleźnikowej. Do Żandarmerii przyłączył się w marcu 1949 r. i złożył przysięgę przed ks. W. Gurgaczem. Do wstąpienia do oddziału namówił go Stefan Balicki ps. "Bylina". Józef po zaprzysiężeniu przyjął pseudonim "Roland".   Partyzanci przy zaimprowizowanej kaplicy, maj 1949 r. W oddziale nie zabawił długo, ponieważ w sierpniu 1949 r. w Wyżnych Ruszbachach członkowie oddziału wpadki w zasadzkę przygotowaną przez polską i czechosłowacką Służbę Bezpieczeństwa. Zginęli wtedy dowódca Stanisław Pióro "Emir" i Adolf Cecur "Lew". Michał Cabak "Kuna" zmarł w słowackim więzieniu w Preszowie. Pozostałych partyzantów aresztowano. Po brutalnym śledztwie "Roland" został skazany na 15 lat więzienia i przepadek mienia. W 1952 r. karę złagodzono do 10 lat, a później do 6 lat. Przebywał w więzieniu na Montelupich w Krakowie, w Rawiczu i w Nowym Sączu. Został warunkowo zw...

Był najmłodszym partyzantem ".Żandarmerii".   Okładka książki autorstwa Roksany Szczypty- Szczęch i Jacka Zygadlewicza.  Urodził się 19 sierpnia 1930 r. w Zawadzie w domu Józefa i Zofii z d. Ryba. Od czerwca    1948 r. był członkiem PPAN, jednak 1 sierpnia został aresztowany przez funkcjonariuszy UB.    Z braku dowodów został wypuszczony. Obawiając się kolejnego aresztowania przystąpił do "Żandarmerii". Ze względu na swój wiek otrzymał pseudonim "Młodzik".   Adam Legutko ps. "Młodzik" 4 od lewej .  Po podzieleniu oddziału Legutko wszedł pod dowództwo Stefana Balickiego. Razem z nim pododdział tworzyli: Stanisław Szajna, Leon Nowakowski i ks. Władysław Gurgacz.  Cała piątka została aresztowana 2 lipca 1949 r. w Krakowie, podczas nieudanej akcji zdobycia pieniędzy dla oddziału. Po brutalnym śledztwie został skazany przez Sąd Wojskowy w Krakowie na 10 lat pozbawienia wolności. Wyrok odsiadywał w więzieniu na Montelupich, a później we Wronkach (n...

    Partyzanci PPAN przed mszą polową: Franciszek Mizgała „Promień”, Julian Twardowski Partyzanci PPAN przed mszą polową: Franciszek Mizgała „Promień”, Julian Twardowski „Rogacz”, Józef Witkowski „Roland”, Adam Legutko „Młodzik”, Bolesław Ziaja „Sokół”, Alojzy Legutko „Arion” , Tadeusz Fida „Lwowiak”, Marian Stanek „Zorro”, Michał Cabak „Kuna”, Adolf Cecur „Lew”, Leon Nowakowski „Góral”, Stanisław Szajna „Orzeł”. Alojzy Legutko  ur. 3.12.1928 r. w Nowym Sączu jako syn Marii i Franciszka Legutko.   W 1948 r. wstąpił do PPAN, a miesiąc później do oddziału „Żandarmerii” (do lipca 1949 r.).  Uczestniczył tylko w jednej akcji zbrojnej, ponieważ był oddziałowym kucharzem i piekarzem. Został aresztowany  przez UB, kiedy wspólnie z Julianem Twardowskim „Rogacz”, Franciszkiem Mizgałą „Promień” i Kazimierzem Mułką „Szaman”, zeszli na noc do jednego z gospodarzy we wsi Kunów. Zakwaterowano ich na strychu spichlerza. Niestety okazało się , że gospodarz był ...

  https://gazetakrakowska.pl/nowy-sacz-nie-zyje-kpt-stefan-kulig-zolnierz-wyklety-polskiej-podziemnej-armii-niepodleglosciowcow-zakonczyl-swoja-warte-na/ar/c1-16069579 Stefan Kulig ur. się w 1926 r.  w Obłazach Ryterskich. Wychowywał się w bardzo patriotycznej rodzinie. Jego ojciec pracował w tartaku, matka zajmowała się domem. Stefan miał jedenaścioro rodzeństwa i wszyscy musieli pracować na gospodarstwie, żeby się wyżywić.  Kpt Stefan Kulig zanim wstąpił do oddziału PPAN, podczas okupacji w 1942 r. został aresztowany przez Gestapo i wywieziony do obozu w Auschwitz (numer obozowy 95664).  Miał wówczas 16 lat i współpracował z ZWZ/AK jako "Gorol".  Jego głównym zadaniem w organizacji był przerzut żołnierzy na szlaku kurierskim Rytro-Piwniczna-Stara Lubovnia na Słowacji. Doskonale wiedział, że grozi mu za to śmierć. Jednak dla niego służba dla Ojczyzny była najważniejsza.   W Auschwitz był ofiarą eksperymentów dr. Mengele, który zaraził go tyfusem plami...